Ai mới qua Canada cũng cảm thấy con người ở đây lịch sự thân thiện, nhưng được 1 thời gian bạn sẽ cảm thấy thiếu thốn, cảm thấy con người ở đây khó gần và ít kết nối như ở Việt Nam.
Nếu so sánh văn hóa Việt Nam và Canada thì văn hóa Việt Nam mang tính cụm, nhóm theo nền văn hóa làng xã. Còn văn hóa Canada mang tính xã hội social life nhiều. Ở Canada bạn làm gì ngoài xã hội đều phải ý thức để nó không ảnh hưởng đến người khác. Ví dụ như khi ở Việt Nam ở nhà thì sạch sẽ nhưng ra đường lại vứt rác lung tung, còn ở bên này ra đường phải ý thức giữ vệ sinh công cộng, còn nhà cửa lộn xộn là chuyện cá nhân.
Người Việt Nam gặp nhau thì tám đủ các đề tài từ nhà ra phố. Ngày đầu gặp người Việt Nam có thể kể lể đủ chuyện nếu thấy hợp cạ, thích tụ tập bù khú. Bên này họ rất lịch sự không hỏi nhiều về cá nhân và cũng không vồ vập trong các mối quan hệ. Để làm bạn với họ thì phải mất nhiều năm quen biết. Chính vì vậy mà người Việt mới qua sẽ cảm thấy bị sốc văn hóa do cảm thấy thiếu sự kết nối.
Văn hóa ứng xử của Canada bị ảnh hưởng 1 phần bởi văn hóa Pháp.
So với Pháp thì văn hóa chào hỏi ở Canada lược giản hơn nhiều nhưng không vồ vập ồn ào như kiểu văn hóa Mỹ. Văn hóa ứng xử ở Canada chú trọng đến cảm nhận của đối phương người nghe. Ở Canada họ không nói nhiều về các vấn đề cá nhân mà hay nói các đề tài chung về con cái, event, học hành, các mối quan tâm xã hội…. Họ ít khi nói xấu về người khác, không thích ai thì nói 1 câu nhận xét rất chung chung (đây là nói người Canada gốc nhé, còn những người mới đến hay người Philippine cũng thích tám chuyện đủ thứ không khác gì người Việt). Khi góp ý cho ai đó họ sẽ đi theo kiểu “bánh mì sandwich” : khen mở đầu, góp ý, rồi tóm lại khen khích lệ.
Văn hóa chào hỏi
Bắt tay là cách chào hỏi cho lần đầu gặp mặt hay cho business. Thường bắt tay đi kèm với ánh nhìn và một nụ cười trên môi
Đối với French Canadian ( Quebec) thường chào hỏi bằng cách hôn nhẹ lên má, một cái bên má trái và một cái bên má phải.
Nếu là business thì trao đổi name cards sau khi giới thiệu tên. Cần xem name card đối phương vài giây trước khi cất vào card case.
Trong các cuộc trò chuyện dù là người quen hay lạ, dù in person hay qua điện thoại đặc biệt trong các cuộc phỏng vấn luôn luôn bắt đầu bằng:
– Hello. How are you? / How’s it going?
– Thank you. How’s about you? And you/ Yourself
Và kết thúc bằng:
Have a good day/ Have a good one. See you around.
Người Việt Nam hay ngại nói. Nếu bạn nào chưa quen thì nên tập cho quen.
Nếu gặp người nào đó mà họ nhận ra bạn, còn bạn đứng hình không nhớ tên họ thì cứ ” How are you?” để chữa cháy.
Hầu hết trong các cuộc gặp mặt thường bắt đầu bằng các cuộc hội thoại ngắn smalltalk. Để biết cách tạo những smalltalk lịch sự, vui vẻ đó là cả một nghệ thuật giao tiếp ở đây. Một trong những topic dễ nói chuyện nhất là “thời tiết” nhưng nó hơi nhàm chán. Bạn nên trau dồi kiến thức xã hội, đọc tin tức tăng thêm sự hiểu biết để dễ nói chuyện.
Khi bạn đi siêu thị hay sử dụng dịch vụ ở ngoài thì lời chào hỏi thể hiện sự lịch sự đối với nhân viên. Đừng quên sử dụng từ ” Please” ở cuối câu khi trả lời cho lịch sự.
Văn hóa khi đi ăn nhà hàng Tây
Ở Việt Nam đa số các nhà hàng bạn có thể tự chọn chỗ ngồi. Ở Canada khi vào nhà hàng thì nên đợi ở quầy lễ tân để họ dẫn bạn đến bàn.
Khi nhân viên đưa menu, sau khi bạn chọn món xong thì hãy gấp cuốn menu lại. Khi nhìn thấy cuốn menu đã được gấp lại, phục vụ sẽ tự biết bạn đã sẵn sàng order.
Sau khi ăn xong, muỗng, nĩa đặt song song nhau trong đĩa. Phục vụ sẽ tự hiểu bạn đã dùng xong và đến dọn đĩa.
Nếu bạn cần gì thêm thì lịch sự đợi lúc họ đi ngang qua thì “excuse me” hay lúc họ nhìn bạn thì vẫy tay gọi.
Và đặc biệt các bạn mê chụp hình khoe ảnh thì khi đi ăn nhà hàng nhất là các nhà hàng sang trọng nên hạn chế chụp hình nếu không muốn mình trở nên cheap.
Văn hóa thăm nhà
Ở Canada nếu bạn được người ta mời đến nhà là họ quý bạn. Từ lời mời thông thường hay các buổi party lễ lộc đều không nên đi tay không vì nó không thể hiện sự thiện chí và quý mến với chủ nhà. Thông thường mang món tráng miệng bánh ngọt, socola, hoa, đồ uống bia, rượu. Tùy mức độ thân thiết mà mang 1 hay 2 quà.
Ở Quebec thường hay tặng hoa, nếu bạn tặng rượu thì cần đảm bảo đó là loại rượu ngon (vùng nói tiếng Pháp nên văn hóa Pháp ảnh hường khá mạnh mẽ). Lưu ý không tặng hoa ly trắng vì hoa ly trắng được dùng trong tang lễ.
Khi ra về thì phải cảm ơn vì đã mời ăn tối. Nếu là mối quan hệ cá nhân, bạn không cần thiết hôm sau gọi điện thoại cảm ơn hay gửi thiệp cảm ơn, trừ khi đó là các mối quan hệ business. Sau khi được mời ăn tối, bạn sẽ đáp lễ bằng cách mời họ ăn tối vào lần sau. Bạn có thể mời họ đến nhà hoặc mời ăn ở nhà hàng thì tùy.
Tặng quà
Ở Canada Lễ Giáng Sinh là dịp lễ quan trọng y như Tết Âm Lịch của người Việt. Họ thường mua quà tặng cho người thân và bà con ở nơi xa. Các dịp lễ giáng sinh tặng quà cho bạn bè thân như gift package hay là món quà nho nhỏ thể hiện tấm lòng của bạn.
Văn hóa tặng quà của Canada không như ở VN, không tặng tiền, mà thường họ tặng gift card, còn mua món quà đặc trưng để tặng chỉ khi bạn thực sự thân thiết. Sinh nhật, tân gia, thôi nôi, đầy tháng… họ tặng thiệp chúc mừng và đi kèm gift card.
Mục đích của việc tặng Gift card là tặng cho người ta sự trải nghiệm. Ví dụ: bạn ăn ở nhà hàng này ngon, bạn cũng muốn bạn mình trải nghiệm nó. Hoặc bạn của bạn có vấn đề về da, bạn muốn bạn mình trải nghiệm dịch vụ spa.
Thị trường gift card có nhiều sự lựa chọn từ thời trang, makeup, nhà hàng, đồ trẻ em, cinema, groceries…. hay thậm chí bạn mua thẻ Visa/ Mastercard bỏ tiền vào đó tặng (mỗi khi xài thì quẹt thẻ và ký tên thôi, thay vì bỏ phong bì tiền lì xì). Lưu ý là thẻ Visa/ Mastercard chỉ tặng cho người nhà thôi nhé.
Các ngày lễ lưu ý
Ngày Lễ tạ ơn là ngày bạn dành lời cảm ơn đến những người thân, những người bạn đã giúp đỡ bạn. Một tin nhắn, hay một lời nói cảm ơn trực tiếp sẽ rất ý nghĩa đối với họ. Hoặc nếu thân thiết hơn thì mời đến nhà dùng cơm thân mật.
Ngày Lễ Tình nhân không chỉ là ngày dành cho những cặp đôi yêu nhau, mà nó còn ý nghĩa rộng hơn là bày tỏ tình yêu thương. Bạn có thể mua hoa tặng mẹ, tặng ba và người thân yêu vào ngày Valentine. Mình từng được tặng kẹo sô-cô-la từ bạn đồng nghiệp vào ngày Valentine. Nhưng bạn cũng nên tinh tế để tránh những hiểu nhầm từ người khác phái khi nhận quà.
Ngày Quốc tế phụ nữ 8/3 không nên mua quà, hoa hay gửi lời chúc mừng tới phái nữ kiểu” Chúc mừng ngày 8/3″ như Việt Nam. Đây là ngày họ tưởng niệm những người có công hiến cho nữ quyền, tham gia các hoạt động đóng góp cho bình đẳng giới được đề cao vào ngày này. Nên ngày 8/3 ở Canada các anh cứ thoải mái không lo về vấn đề quà cáp mà thay vào đó sẽ phải phụ giúp vợ suốt các ngày còn lại cả năm.
Nghi thức khi ăn tối
Văn hóa ứng xử khi ăn tối ( table manners) tại nhà bạn bè ở Canada khá thoải mái, riêng ở Quebec thì lịch sự hơn. Một số điểm cần lưu ý như sau:
– Bạn cần đợi chủ nhà chỉ vị trí ngồi trong bàn ăn
– Đợi chủ nhà bắt đầu ăn trước rồi mới ăn
– Có thể từ chối một số món ăn đồ uống mà bạn không thích và giải thích 1 cách lịch sự như bạn bị dị ứng hay bạn không uống rượu
– Nếu ăn sạch đĩa thì tốt, nhưng nếu no quá để lại 1 ít đồ ăn dư thì cũng không sao
– Đừng quên khen món ăn ngon và cảm ơn về bữa ăn.
Đám cưới, đám tang, thăm người ốm, baby shower tặng gì?
– Đám cưới: Cũng như ở Việt Nam, đi đám cưới sẽ tặng tiền. Nếu là người thân trong gia đình thì chỉ cần bỏ tiền vô phong bì là được. Còn nếu là bạn bè, đồng nghiệp thì mua thiệp chúc mừng và bỏ tiền trong thiệp. Bên ngoài phong bì ghi ” To: tên cô dâu & chú rể”, bên trong thiệp ghi nội dung chúc mừng và tên người tặng tiền. Đi đám cưới bỏ phong bì bao nhiêu là được? Ít nhất phải đủ cho bữa ăn tại nhà hàng thường. Tiệc đám cưới bên này cũng tương tự như tiệc đám cưới ở nhà hàng ở VIệt Nam nhưng quậy hơn, vui hơn. Lưu ý là đi đúng giờ, đừng giờ cao su như đám cưới Việt Nam.
– Đám tang: màu trang phục chủ đạo của đám tang là màu đen. Đi viếng đám tang để tỏ lòng với người đã khuất và gia quyến bạn có thể mang hoa ly trắng, hoa lan trắng. Lưu ý đến đúng giờ. Đối với đồng nghiệp có tang bạn có thể tặng thiệp sympathy ghi nội dung gửi đến họ để chia buồn.
– Đi thăm người ốm: thường là tặng hoa, lưu ý không tặng hoa ly trắng (kiểu trù người ta chết sớm), không tặng bó hoa quá to, chỉ chọn bó hoa nhỏ vừa, không tặng hoa có mùi thơm, không xịt nước hoa khi thăm bệnh vì một số người bệnh nhạy cảm với mùi. Nếu bạn thân với họ thì tặng những cái họ thích vì dụ món ăn họ thích hay sách hay cho họ đọc…. Nói chung hoa là phổ biến nhất.
– Tiệc baby shower thường được tổ chức trước khi bà mẹ sinh em bé 1 tháng. Bạn có thể mua đồ baby tặng cùng với gift receipt để nếu muốn họ sẽ đổi trả tuỳ ý, hoặc tặng gift card các baby shop. Bạn có thể áp dụng điều này với tiệc sinh nhật bé hay chúc mừng đồng nghiệp nghỉ thai sản
– Đối với tiệc sinh nhật: tổ chức tiệc sinh nhật cho cháu nhỏ thì các bạn lưu ý chuẩn bị các phần quà nhỏ (goodies bag) để tặng các em nhỏ đã tới dự sinh nhật.
Business meetings
Mình nghĩ sẽ có nhiều bạn bối rối khi lần đầu dự cuộc họp ở công ty. Ở Canada bắt đầu các cuộc họp thường là các cuộc trò chuyện ngắn (small talk) như how are you today, any topic thú vị trước khi họp. Nếu cuộc họp có sự tham gia của người mới, sếp cấp cao hay đối tác thì cần bắt tay chào hỏi.
Các cuộc họp ở Canada thường review proposal, lên kế hoạch, brainstorm, hoặc thống nhất ý kiến, nên khi tham dự bạn nên mạnh dạn đưa ra ý kiến.
Và tuỳ văn hoá công ty, sẽ có bánh trái để trên bàn mọi người có thể vừa họp vừa ăn. Nên tế nhị khi lấy đồ ăn, sẽ lịch sự hơn nếu lấy trước khi họp chính thức, lúc chuyển nội dung hoặc sau khi họp xong.
Tôn trọng lẫn nhau
Bạn đừng nên chụp hình người khác, đặc biệt trẻ nhỏ rồi post lên mạng xã hội. Kể cả khi chụp hình người khác bạn đã được sự đồng ý của họ nhưng chưa chắc họ đã đồng ý cho bạn share trên mạng xã hội.
Ở những nơi công cộng như trên xe lửa, xe buýt, nhà hàng, cafe thì tránh nói chuyện to làm ảnh hưởng người xung quanh.
Ở Canada có rất nhiều kiểu dị ứng, một số người dị ứng đồ ăn, mùi hương. Không nên dùng nước hoa quá nồng ở nơi công cộng. Nếu bạn có con nhỏ khi trường lớp tổ chức tiệc, nếu mua đồ ăn bạn nên hỏi cô giáo loại đồ ăn nào các em không bị dị ứng.
Văn hóa tiền tip
Ở Việt Nam ít có típ tiền hoặc có chỉ là tùy người. Còn ở Canada một khi bạn vào nhà hàng ăn uống dù nhà hàng lớn hay nhỏ, các tiệm nail, cắt tóc thì bạn nên tip ít nhất 10% trên tổng bill. Tip là cách bạn cảm ơn dịch vụ họ mang lại. Trừ khi bạn không hài lòng với cách họ phục vụ hay bạn ăn uống ở tiệm take away, coffee shop thì không cần phải tip.
Khi bạn tham gia các tour thì tùy theo tour trong ngày hay dài ngày mà tip khác nhau, nó cũng tùy theo mức độ hài lòng của bạn.
Văn hóa ứng xử là kỹ năng mềm quan trọng trong xã hội Canada. Bạn càng được yêu mến thì công việc càng thuận lợi và dễ thăng tiến.Và để có một cuộc sống vui vẻ ở Canada, không cảm thấy bị thiếu sự kết nối, hãy bắt đầu thiết lập các mối quan hệ đa dạng ngay từ bây giờ.
Tóm lại BE NICE AND SMILE nhé cả nhà!